W latach 1960-1970 John Atkinson i David McLelland przeprowadzili badania nad zjawiskiem motywu osiągnięć. Na ich podstawie udało się im wyodrębnić dwa najważniejsze motywy: motyw powodzenia (osiągania sukcesu), który cechuje się mocną chęcią współzawodnictwa i mierzenia się z innymi oraz motyw unikania niepowodzenia (unikania porażki), czyli strachu przed porażką, objawiającym się unikaniem sytuacji współzawodnictwa i brakiem wiary we własne możliwości.
 

Naucz się radzić sobie z sukcesem i porażką

Piłkarzu, kiedy wygrywasz, ciesz się ze zwycięstwa, ale już "następnego dnia" wróć do czynności, które zapewniły Ci powodzenie. Nie pozwól zachłysnąć się zwycięstwem, bo to jest droga donikąd. Konkurencja zrobi naprawdę wiele, aby następnym razem Cię pokonać, dlatego w przypadku wygranej nie emanuj ani arogancją, ani nadmierną pewnością siebie. Kiedy przegrywasz, nie pogrążaj się natomiast w poczuciu porażki, gdyż za chwilę czeka Cię kolejne zadanie, kolejny trening, kolejny mecz, czyli szansa na rehabilitację. Oczywiście warto jest wyciągnąć konstruktywne wnioski z przegranej, ale nie należy jej rozpamiętywać. Powstrzymuj się od poszukiwania winnych i pozostawania długi czas w negatywnym samopoczuciu.
 

Skup się na tym, co jest tu i teraz

Wspólnym mianownikiem zwycięstwa i porażki jest fakt, że i jedno, i drugie jest tymczasowe. Piłkarz o odpowiednim przygotowaniu mentalnym nie pozwoli na to, aby błąd, który popełnił podczas meczu, stał się powodem do długich rozmyślań. Kiedy przychodzą natrętne myśli po nieudanym zagraniu, należy je zblokować i wrócić do zadań, które stoją przed Tobą jako zawodnikiem. Skupiając się na działaniu tu i teraz, zapomnisz o tym, co zrobiłeś wcześniej. Przekieruj uwagę na kolejne działanie, które da Ci możliwość odniesienia sukcesu. Większość piłkarzy nie postrzega sukcesu w kategoriach problemu, jednak sukces może być niekiedy bardziej destruktywny niż porażka. Jest wiele przykładów sportowców, którzy w bardzo krótkim czasie osiągnęli sukces, by zaraz po tym słuch o nich zaginął. Niektórzy zawodnicy myślą, że pewien stan rzeczy jest stały i jeśli teraz są w formie, to tak będzie cały czas. Prawda jest taka, że bardzo trudno jest wejść na poziom mistrzowski, ale jeszcze trudniej się na nim utrzymać.
 

Przyjmuj porażkę z godnością

W życiu piłkarza mają miejsce zdarzenia, które nie zawsze jest on w stanie przewidzieć i kontrolować. Każdy musi uświadomić sobie, że nie jest w stanie kontrolować wszystkiego, co się dzieje wokół niego. Jedyne, co można kontrolować, to własne reakcje na te wydarzenia. Życie jest nieprzewidywalne. Czasem Twoja drużyna wygra mecz z teoretycznie dużo silniejszym przeciwnikiem, innym razem przegra mecz z teoretycznie słabszym rywalem. Dobre podejście to takie, aby w obliczu takiej sytuacji to, co zadziałało w jednym meczu, uczynić jeszcze lepszym, a to, co złe w drugim przypadku, uczynić źródłem cennych wniosków. Przyjmuj porażkę z należytą godnością, gdyż Twoja wartość nie zależy od bilansu porażek i zwycięstw, lecz od tego, czy się rozwijasz.
 

Bądź gotowy na sukces

Piłka nożna jest jak życie wypełnione możliwościami. Niektórzy powiadają, że potrzebna jest odrobina szczęścia. Według mojej filozofii życia szczęście jest niczym innym jak stwarzaniem odpowiednich warunków dla możliwości. Pamiętaj, że możliwości zawsze istnieją. Żeby przekuć możliwości w efekty, nie ma innej drogi jak ciężka praca. Kiedy znajdziesz się we właściwym czasie i miejscu, musisz być już wtedy przygotowany.
 

Aby osiągnąć sukces, musisz ponosić porażki

Sportowcy często boją się porażki, ale przecież w każdej rywalizacji pomiędzy dwiema drużynami mecz może skończyć się wygraną, remisem lub właśnie porażką. Każdy zawodnik powinien "zaprzyjaźnić się" z przegraną, gdyż jest ona nieodłącznym elementem rywalizacji sportowej. Swoim zawodnikom powtarzam trochę na przekór: chcesz odnosić w swoim życiu więcej sukcesów, musisz ponosić więcej porażek. Tylko działając, jesteś w stanie posuwać się do przodu, a tylko ten nie popełnia błędów, kto nic nie robi. Należy pamiętać o tym, że przewidywanie porażki jeszcze przed meczem jest czymś, co może paraliżować Twoje wysiłki. Wydaje mi się, że jedną z różnic, która dotyczy zwycięzców i przegranych jest to, że ci pierwsi przypominają sobie przed rywalizacją swoje zwycięstwa i udane zagrania, a ci drudzy swoje porażki i popełnione błędy.
 

Rainer Martens "Jak być skutecznym trenerem: Stan Umysłu":

Jeżeli sądzisz, że zostaniesz pokonany, to zostaniesz,
Jeżeli sądzisz, że się nie odważysz, to się nie odważysz,
Jeżeli chcesz wygrać, lecz sądzisz, że nie jesteś w stanie,
Jest niemal pewne, że nie wygrasz,
Jeżeli sądzisz, że przegrasz, już przegrałeś,
Tak jest na całym świecie, że
Sukces ma swoje źródła w ludzkiej woli,
Wszystko tkwi w stanie umysłu,
Życiowe bitwy nie zawsze wygrywają
Najsilniejsi i najszybsi,
Wcześniej czy później człowiekiem, który wygrywa,
jest ten, który sądzi, że jest w stanie wygrać.

--------------------------------------------------------------------------

Paweł Drużek

Absolwent kierunku Psychologia
o specjalności: Klinika i Zdrowie

Ekspert portalu PsychologiaSportu.pl


 

Tekst powstał w ramach współpracy z portalem PsychologiaSportu.pl, który jest partnerem Playarena. W ramach współpracy regularnie będziemy dzielić się z Wami wiedzą z zakresu psychologii sportu i inspirować Was do pracy nad konkretnymi aspektami treningu mentalnego.